بدون شک یکی از مهم ترین سوالات تخصصی کاربران و گیمرها آن است که تفاوت بین کارت های گرافیک لپ تاپ و دسکتاپ در چیست؟ در بحث اجرای بازی ها، کارت گرافیک لپ تاپ بهتر عمل می کند یا کارت گرافیک دسکتاپ؟ برای اجرای بازی ها لپ تاپ گیمینگ یا کامپیوتر دسکتاپ مناسب تر است؟ برای پاسخ به تمام این سوالات، و اطلاع از تفاوت کارت های گرافیک لپ تاپ و دسکتاپ، با مازستا همراه باشید.
فرق کارت گرافیک لپ تاپ با کارت گرافیک کامپیوتر دسکتاپ
کامپیوترهای دسکتاپ و لپ تاپ هر دو دارای کارت های گرافیک هستند؛ مادامی که به یک سیستم رندرینگ-ورک استیشن و یا گیمینگ نگاه کنیم، خواهیم دید که کارت گرافیک یکی از رُکن های اصلی از بخش های سخت افزاری هستند. با این وجود می دانیم که کارت های گرافیک لپ تاپ، متفاوت با کارت های گرافیک دسکتاپ و PC هستند. در این مقاله قصد داریم به تفاوت های کارت های گرافیک لپ تاپ و دسکتاپ بپردازیم.
کارت های گرافیک کامپیوتر چگونه کار می کنند؟
برای درک بهتر از تفاوت های کارت های گرافیک لپ تاپ با دسکتاپ، بهتر است که در ابتدا عملکرد آنها را به صورت مجزا بررسی کنیم. کارت های گرافیک دسکتاپ با لپ تاپ متفاوت هستند. نه از نظر معماری، بلکه از نظر طراحی الکترونیکی. GPU و VRAM آرایشی مشابه داشته و تفاوت عمده ای بین آنها وجود ندارد. اما در بخش های دیگر اینگونه نخواهد بود.
کارت های گرافیک دسکتاپ که حتی از نظر ابعاد نیز بزرگ تر هستند، دارای بخش های به مراتب بیشتر هستند. یک کارت گرافیک کلاس دسکتاپ، مانند لپ تاپ، اکثر بخش های مهم را روی یک PCB یا مدار چاپی جای داده است. تراشه GPU، حافظه VRAM و مدار تغذیه یا همان VRM. اما کارت های گرافیک دسکتاپ یک مسیر PCI-E با هدف اتصال به مادربرد را نیز یدک کشیده و در بخش خروجی تصویری نیز خروجی هایی مانند HDMI و DP را نیز به همراه دارند که در انتهای کارت گرافیک تعبیه شده است.
در گذر زمان، کارت های گرافیک پیشرفت کرده و در حال حاضر، در مدل های پرچمدار می توانید شاهد ورودی های تغذیه بزرگ باشید. همچنین طراحی خنک کننده های دسکتاپ، کاملا متفاوت با لپ تاپ است. کارت های گرافیک دسکتاپ از خنک کننده های بزرگ بهره می برند. در بخش خنک سازی، کارت های گرافیک دسکتاپ که البته مصرف انرژی بیشتری هم دارند، متفاوت از لپ تاپ است.
در خنک کننده کارت های دسکتاپ، یک سطح صیقلی و پایه، متصل به مقر تجمع لوله های ناقل حرارت یا هیت پایپ ها وجود دارد که گرما را از GPU، VRAM و VRM دریافت کرده و به هیت سینک آلومینیومی منقل می سازد. سپس فن ها گرما را از هیت سینک آلومینومی دفع کرده و کارت گرافیک را خنک نگاه می دارند.
تنها راه ارتباطی کارت های گرافیک PC با دیگر اجزای کامپیوتر، از جمله CPU، همان مسیر PCI-E است که به صورت فیزیکی به اسلات های مادربرد متصل می شوند. همچنین درگاه های تغذیه نیز به صورت مجزا به کارت گرافیک متصل هستند. همانطور که گفته شد، تفاوتی در بخش معماری و آرایش عملکرد، بین کارت های گرافیک لپ تاپ و PC وجود ندارد. از چند سال پیش تا به امروز، شرکت هایی مانند NVIDIA از تراشه های مشترک برای لپ تاپ و دسکتاپ استفاده می کنند.
کارت های گرافیک لپ تاپ چگونه کار می کنند؟
کارت های گرافیک لپ تاپ به چند شیوه درون لپ تاپ ها، خصوصا لپ تاپ های گیمینگ قرار می گیرند. نخستین و مرسوم ترین شیوه آن است که کارت گرافیک با برد اصلی و مین برد ادغام یا Merge می شود. در این حالت کارت های گرافیک لپ تاپ فاقد درگاه اتصال خروجی ویدیو و یا حتی تغذیه و اتصال PCI-E هستند. تمامی بخش های فوق با مادربرد اصلی لپ تاپ ادغام شده است.
دومین حالت کارت های گرافیک لپ تاپ، نوع MCM است. MCM که اختصاری از Multi Chip Module است، یک برد مستقل است که در اسلات PCI-E مخصوص لپ تاپ جای می گیرد. شاید کمی شبیه به اسلات های حافظه های رم. در کارت های گرافیک نوع Multi Chip Module نیز خبری از خروجی تصویری نبوده و خروجی بر عهده مادربرد لپ تاپ است. همچنین تغذیه کارت های گرافیک MCM لپ تاپ نیز از طریق همان درگاه PCI-E تامین می گردد.
در هر دو حالت MCM و ادغام با برد اصلی لپ تاپ، خنک کننده کارت های گرافیک عملکردی متفاوت با مدل دسکتاپ دارند. به دلیل محدودیت فضا و مکان و همچنین تامین نیرو. سازندگان لپ تاپ های مبتنی بر کارت های گرافیک مستقل، از هیت پایپ های باریک تر استفاده کرده و نقطه اتصال نیز حداکثر به اندازه تراشه است. هیت پایپ ها به هیت سینک های آلومینومی باریک و نسبتا کوچک در بخش خروجی متصل شده و فن ها نیز گرما را از هیت سینک به سمت اگزوز خروجی هدایت می کنند.
فرق کارت گرافیک لپ تاپ با کارت گرافیک کامپیوتر دسکتاپ
فرق کارت گرافیک لپ تاپ با کارت گرافیک کامپیوتر چیست؟ حال که از عملکرد دو نوع GPUهای لپ تاپ و کامپیوترهای دسکتاپ مطلع شدیم، باید به سراغ تفاوت های کلیدی برویم. در لپ تاپ ها، 2 محدودیت بزرگ وجود دارد؛ نخست تهویه و کاهش دما و دوم تامین انرژی. لپ تاپ ها به دلیل محدودیت فضا، امکان نصب خنک کننده های بزرگ را ندارند. کارت های گرافیک کلاس لپ تاپ عمدتا دارای توان های 15 تا 150 وات است.
اما توان حرارتی در کارت های گرافیک دسکتاپ بین 50 تا 450 وات (تا زمان نگارش این مقاله) است. این در حالی است که ظاهرا در کارت های گرافیک دسکتاپ نسل بعدی انویدیا یعنی RTX 50، مانند RTX 5090، این مقدار بیشتر نیز خواهد بود. از آنجایی محدودیت دفع حرارت و خنک کننده و همچنین تامین نیرو در کارت های گرافیک کامپیوترهای دسکتاپ بسیار کمتر از لپ تاپ است، به سادگی امکان خنک سازی آنها وجود داشته و می توان از کولرهایی بسیار بزرگ بهره گرفت.
در نتیجه فرکانس کاری در کارت های گرافیک دسکتاپ بالاتر است که در نهایت به بالاتر بودن عملکرد و پرفورمنس ختم می شود. اما این تمام داستان نیست. کارت های گرافیک لپ تاپ، علی رغم همنامی با مدل های دسکتاپی خود، از تراشه هایی یک پله پایین تر بهره می برند. به عنوان مثال یک کارت گرافیک RTX 4090 لپ تاپی از تراشه های RTX 4070 و RTX 4080 دسکتاپ، آن هم با فرکانس کاری کمتر استفاده می کند که در نتیجه دست کم در بخش رندرینگ، چیزی در حدود 40 تا 50 درصد عملکرد ضعیف تری را به نسبت همتای دسکتاپ خود ارائه می دهد.
فرکانس کاری و تعداد هسته ها مهم ترین تفاوت بین کارت های گرافیک دسکتاپ و لپ تاپ، علی رغم استفاده از نام های یکسان هستند. در کارت های گرافیک لپ تاپ محدودیت توان نیز یک عامل تعیین کننده است. آداپتورهای DC همراه با لپ تاپ ها عمدتا با توان های حداکثر 330 وات همراه هستند چرا که امکان تهویه بخش تامین انرژی یا همان آداپتور نیز وجود ندارد. این مقدار باید بین CPU، GPU، RAM و … تقسیم شود.
این در حالی است که یک کارت گرافیک دسکتاپ به تنهایی می تواند تمام این مقدار نیرو را به خود اختصاص دهد. بدون شک باید گفت که کارت های گرافیک لپ تاپ از همتایان دسکتاپی خود ضعیف تر هستند اما این ضعف نه به دلیل فناوری های متفاوت، نه معماری و نه نوع آرایش قطعات الکترونیکی است.
این ضعف تنها به دلیل محدودیت توان ورودی و خنک سازی تعریف می گردد. به طور دقیق نمی توان گفت که یک کارت گرافیک لپ تاپ تا چه میزان از نسخه دسکتاپی خود ضعیف تر است؛ چرا که عملکرد پردازشی آنها بسته به نرم افزار، بازی و یا حتی موتورهای رندر و حتی CPU مورد استفاده کاملا متفاوت است. همچنین به دلیل محدودیت خنک کننده، بسیاری از کارت های گرافیک لپ تاپ نمی توانند برای مدت زمان زیادی در وضعیت فرکانس کاری Boost قرار گیرند که همین امر نیز منجر به کاهش عملکرد آنها در جلسات طولانی کاری می گردد.
با این وجود لپ تاپ ها همچنان یک مزیت اصلی را حفظ کرده اند؛ اجرای بازی ها در هر زمان و مکان. لپ تاپ با قابلیت حمل و همچنین استفاده از یک مانیتور مناسب، در هر شرایطی و بدون محدودیت های مکان و یا حتی وجود پریز برق شهری، قادر به ارائه خدمات به کاربران و گیمرها هستند. پس در نهایت تصمیم با شماست!
