تفاوت فرکانس رم DDR5 و DDR4 در بازی ها و نرخ فریم

یکی از نکاتی که شاید توسط گیمرها و حتی کاربران حرفه ای نادیده گرفته شود، تاثیر فرکانس RAM در بازی ها است. به نظر شما مقدار فرکانس کاری حافظه رم تا چه میزان در فریم ریت بازی ها اهمیت دارد؟ تفاوت رم های DDR4 و DDR5 در بازی ها چقدر است؟ برای پاسخ به تمام این سوالات، با این مقاله مازستا همراه شوید.

اهمیت فرکانس رم در بازی ها

بسیاری از کاربران، از گیمرها گرفته و حتی در برخی موارد کاربران حرفه ای، به طور دقیق متوجه تاثیر فرکانس حافظه RAM در عملکرد بازی نیستند؛ حتی در حین خرید قطعات سخت افزاری، تمرکز اصلی بر روی سخت افزارهای پردازشی مانند پردازنده و کارت گرافیک است. نمی توان گفت که در خرید تمامی سیستم ها، باید فرکانس کاری رم را اولویت قرار داد.

اما بدون شک بدون بالانس مناسب بین سخت افزارها، پرفورمنس کافی را دریافت نخواهید کرد. حتی امکان گلوگاه نیز در این بخش وجود دارد. پس چگونه می توان متوجه شد که تاثیر فرکانس کاری حافظه رم در بازی ها چقدر است؟ برای این منظور بدون شک نیازمند مطالعه این مقاله هستید.

نزدیک به 2 سال پیش بود که سر و کله رم های DDR5 پیدا شد. فرکانس کاری بیشتر در کنار مصرف انرژی کمتر، دو ویژگی و برتری رم های DDR5 به نسبت رم های DDR4 هستند. این تغییر فرکانس کاری، در بسیاری از برنامه و نرم افزارها مشهود است. از بازی گرفته تا تولید محتوا، ادیت، رندر و برنامه های گرافیکی. اما این تاثیر چقدر بوده است؟ بسته به بودجه ما برای خرید یک کامپیوتر، باید یک بالانس حرفه ای از نظر انتخاب قطعات در نظر گرفت. به عنوان مثال باید یک تناسب دقیق بین پردازنده و کارت گرافیک لحاظ شود.

و یا مادربرد و حافظه RAM انتخابی شما نیازمند یک تناسب عملکردی هستند؛ از فرکانس کاری قابل پشتیبانی گرفته تا ظرفیت. اگر چه تمامی کاربران حرفه ای و نیمه ای حرفه از اهمیت حافظه RAM در سیستم مطلع هستند، اما تعداد کمی به فرکانس کاری آن به صورت دقیق اهمیت می دهند. بر خلاف تصور شما، فرکانس کاری حافظه در اجرای بازی ها بسیار موثر است. اما این تاثیر چقدر است؟

تفاوت فرکانس پایه و فرکانس اورکلاک RAM

پلتفرم ها به صورت بومی و پیشفرض، از یک فرکانس حافظه های رم پشتیبانی می کنند. به عنوان مثال مدل های میان رده و اقتصادی و پس از آن پرچمدار مانند سری Core i9، از پردازنده های رپتور لیک و رپتور لیک رفرش، با سوکت های LGA 1700، از فرکانس 3200~5600 مگاهرتز پشتیبانی می کنند. این فرکانس در مادربردهای اقتصادی نیز تعریف شده است.

اما حافظه های رم و مادربردها، دارای قابلیت اورکلاک رم هستند که در مادربردهایی با چیپست های رده بالا دیده می شود. به عنوان مثال در پلتفرم اینتل، پروفایل اورکلاک رم Intel XMP نام دارد. در نتیجه شما می توانید همواره برای یک کامپیوتر گیمینگ، به فکر فرکانس های اورکلاک شده باشید که سازندگان رم و مادربرد با نشان + به آن اشاره می کنند. به عنوان مثال DDR5-8000Mhz+ یا DDR5-8000+ که نشان دهنده آن است که این رم یا ماژول رم، می تواند با فرکانس کاری حداکثر 8000 مگاهرتز، به شرط قابلیت اورکلاک پذیری مادربرد شما عرضه شود.

اما اگر قید اورکلاک رم را بزنید، سیستم شما با فرکانس های پایه یا همان بومی کار خواهد کرد. در پلتفرم AMD AM5 نیز 5200 مگاهرتز است. حال این سوال به وجود می آید که تاثیر فرکانس حافظه رم در اجرای بازی ها چقدر است؟

تاثیر فرکانس حافظه رم در اجرای بازی ها و نرخ فریم

همانطور که گفته شد، فرکانس رم DDR5 با قابلیت اورکلاک، یعنی با تکیه بر Intel XMP و AMD EXPO می تواند بر اجرای بازی ها تاثیر بگذارد. حال شاید از خود بپرسید که می توانید مادربردی ارزان تر، بدون استفاده از قابلیت های اورکلاک رم را خریداری کنید و به جای آن هزینه بیشتر را در پردازنده و کارت گرافیک خرج کنید.

اما پیش از این تصمیم توصیه می کنیم که این مقاله تا انتها مطالعه کنید. فقط در برخی از برنامه های کاربردی و نرم افزارها، یک فرکانس رم بالا واقعاً مزیت هایی را به همراه دارد. این برنامه ها شامل رمزگذاری فایل ها، (غیر) فشرده سازی یا موارد مشابه، برخی نرم افزارهای رندر و برنامه های گرافیکی هستند. بازی ها نیز در زمره نرم افزارهایی هستند که فرکانس کاری حافظه RAM در آنها موثر است.

در برنامه های مورد نظر دسترسی به حافظه رم به صورت متوالی و سریع است. بنابراین رم همواره در حال کار بوده و به انتقال داده ها مشغول است. از این رو فرکانس کاری آن بسیار مهم است. در یک سیستم گیمینگ، اولیت بندی قطعات سخت افزاری با هدف افزایش پرفورمنس به شرح زیر است:

• کارت گرافیک
• پردازنده
• حافظه ذخیره سازی (SSD یا HDD)
• حافظه رم

اگر چه در فاکتورهای بالا حافظه رم رتبه چهارم را دارد، اما تاثیر آن بر نرخ فریم بر کسی پوشیده نیست. در تستی که در ادامه خواهیم دید، 7 بازی بر روی پردازنده های Core i9-13900K، Ryzen 7 7700X و Ryzen 7 7950X3D با حافظه های رم DDR5 در فرکانس های کاری متفاوت مورد بررسی قرار گرفته اند. برای آزمایش، از دو ماژول 16 گیگابایتی در ترکیب با RTX 4090 استفاده شد و تمام تست‌ها در رزولوشن بر روی FHD یا 1080p صورت گرفته است.

برای هر دو پردازنده AMD، رم حداکثر با فرکانس 6000 مگاهرتز کار می کرد. در پردازنده های اینتل اما بیشینه فرکانس رم 7200 مگاهرتز بود. همانطور که از تست های بالا پیداست، تاثیر فرکانس رم در نرخ فریم بازی ها، به نوع بازی و برنامه و موتور ساخت نیز بستگی دارد.

عنوان مثال، در Watch Dogs Legion، هر سه پردازنده با تغییر از DDR5-4800 CL40 به DDR5-6000 CL40 بین 10 تا 12 درصد افزایش پرفورمنس را نشان می دهند. در بازی Horizon Zero Dawn، تغییر نرخ فریم عمدتا به پردازنده های رده پایین محدود می شود. در مدل های پرچمدار چندان خبری از افزایش شدید پرفورمنس نیست.

اما در بازی Shadow of the Tomb Raider، تاثیر فرکانس رم در نرخ فریم بسیار زیاد و مشهود است. در بین هفت بازی به طور متوسط، می توان دریافت که ضعیف ترین پردازنده بیشترین بهره را از سرعت کلاک RAM بالاتر می برد. تغییر از 4800 مگاهرتز به 6000 مگاهرتز، FPS را به طور متوسط ​​11 درصد افزایش می دهد و بهینه سازی تاخیرها از CL40 به CL30 منجر به افزایش عملکرد 9 تا 12 درصدی می شود. با Ryzen 9 7950X3D، تفاوت عملکرد بین سریع‌ترین و کندترین فرکانس رم، تنها ۷ تا ۱۱ درصد قابل کنترل‌تر است.

یکی از دلایل این امر آن است که نخست می تواند مشکل به گلوگاه پردازنده های ارزان تر با کارت گرافیک پرچمدار RTX 4090 باشد. دوم آنکه پردازنده های X3D دارای حافظه کش 2 برابر هستند. تاثیر فرکانس حافظه رم در بازی، برای پردازنده های رده بالایی مانند Core i9-13900K و Ryzen 9 7950X3D بسیار نزدیک بهم است. تفاوت رم های DDR5-4800 CL40 و DDR5-6000 CL30 در بازی با این 2 پردازنده، تفاوت عملکرد نرخ فریم 8 تا 9 درصد است.

در نتیجه می توان گفت که افزایش نرخ فریم در بازی ها، به واسطه فرکانس کاری حافظه RAM امری نسبی بوده و بسته به نوع بازی و سخت افزار، متفاوت است. با این وجود نمی توان منکر آن شد اما به دلیل وابستگی های متعدد، یعنی نوع بازی، نوع پردازنده، نوع کارت گرافیک و ده ها فرکانس کاری رم گوناگون، نمی توان در چند بنچمارک کلی آن را توضیح داد.