زمان انقضای پلان باز فرا رسیده ‌است؟

زمان مطالعه : 1 دقیقهنویسنده : dfmadmin

تاریخ انتشار : 11 اردیبهشت 1403

دسته بندی : آخرین اخبار و رویدادها, دنیای معماری

اندازه متن12

اشتراک گذاری

می پسنـدم0

افزودن به علاقه مندی

لایک0

اشتراک

علاقه مندی

چیدمان فضاهای داخلی از زمان طراحی اولین پروژه‌ی مسکونی تا به‌ امروز در حال تکامل بوده‌است. برای سال‌های متمادی، عملکرد نحوه سازماندهی آن‌ها را تعیین می‌کرد، اما کمی بعد، تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر نحوه طراحی فضای زندگی افراد تأثیر گذاشت و پلان باز وسیع و همه‌کاره را به ارمغان آورد. با مازستا همراه باشید.

“پلان باز” داشتن، دو یا چند اتاق در یک فضای داخلی بدون هیچ گونه دیوار و در از کف تا سقف و به عبارت دیگر، بدون هیچ گونه جداسازی ساختاری تعریف می‌شود. این مفهوم در معماری مسکونی، تجاری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف آن آزادسازی فضا، به حداکثر رساندن مساحت قابل استفاده آن و ارتقای انعطاف‌پذیری و تعامل بین کاربران است. این اصطلاحات نیز در طول سال‌ها تغییر کرده است. چند دهه پیش، “پلان باز” به معنای دیوارها و پارتیشن‌های بدون در بود، در حالی که اصطلاح امروزی یک پیکربندی زنده و کاملا بدون دیوار را توصیف می‌کند.

تاریخچه‌ی پلان باز

از لحاظ تاریخی، چیدمان داخلی خانه اغلب به طبقه اجتماعی خانواده بستگی داشت. خانه‌های طبقه پایین تا متوسط جامعه دارای یک شومینه مرکزی بودند که توسط چند اتاق چند منظوره احاطه شده بود، در حالی که خانواده‌های طبقه بالا فضاهای عمومی و خصوصی را با سالن ها و درها از هم تفکیک کرده و طرح پیچیده‌ای از اتاق‌ها را در مقیاس‌های مختلف ایجاد می‌کردند. فضاهای عمومی که از نظر مساحتی نسبتاً بزرگ‌تر و نامحدود‌تر بودند، به‌عنوان مناطق میزبانی عمل می‌کردند و از نظر بصری و فیزیکی از فضاهای نامرتب‌، کاربردی و خصوصی مانند سالن‌ها، اتاق‌های پذیرایی، آشپزخانه‌ها، اتاق‌های خدمتکاران و اتاق‌خواب‌ها دور بودند. چند دهه بعد، صنعتی شدن، نوسازی و تولید انبوه، امکانات و لوازم خانگی را مقرون به صرفه کرد، که برخلاف شرایط قبلی، به طبقه کارگر و طبقه متوسط رو به پایین اجازه داد تا به سراغ خانه‌هایی با اتاق‌های بیشتر بروند.

پیشرفت مصالح ساختمانی و تکنیک‌های ساخت‌وساز، همراه با تغییرات تفکرات اجتماعی و فرهنگی، به معماران اجازه داد تا در زمینه‌ی چیدمان داخلی فضا طرح‌‌ها مختلف را آزمایش کنند. پیشرفت‌ها در سیستم‌های گرمایش و تهویه در اواخر قرن نوزدهم، مانند استفاده از رادیاتورهای بخار، آسایش حرارتی بهتری را فراهم کرد، بنابراین ساکنان دیگر برای گرما به شومینه‌های مرکزی وابسته نبودند. منتقدان معماری معتقدند که فرانک لوید رایت یکی از اولین و برجسته‌ترین حامیان طراحی پلان باز در ساختمان‌های مسکونی بود. او طراحی پلان آشپزخانه را متمرکز کرد و دید آن را به فضاهای دیگر خانه باز کرد و به جای پنهان کردن آشپزخانه در پشت درهای بسته، آن را در مرکز توجه قرار داد. در دهه1970، باز کردن آشپزخانه، اتاق نشیمن و ناهارخوری به طور فزاینده‌ای در آمریکا محبوب شد و یک فضای چند منظوره بزرگ را تشکیل داد.

در دوران مدرن، یک خانه معمولی قرن 21 از یک خانواده کوچک با سبک زندگی طبقه‌ی کارگر، دارای دو تا سه اتاق است: یک منطقه آشپزخانه و یک اتاق نشیمن و یا اتاق خواب، که چند منظوره هستند و برای کار نیز استفاده می‌شوند. با این حال، امروزه معماران و صاحبان خانه متوجه شده‌اند که طراحی خانه‌ها پیرامون مفهوم «مهمانی و میزبانی کردن» بیهوده است و باعث می‌شود پلان باز دیگر یک انتخاب برای طراحی داخلی نباشد.

مزایا‌ی پلان باز

پس چرا پلان طبقه باز چنین محبوبیتی پیدا کرد؟ از منظر طراحی، پلان‌های باز انعطاف پذیری، تطبیق‌پذیری و استفاده کارآمد از فضا را ارائه می‌دهند. با توجه به اینکه هیچ مرز ساختاری وجود ندارد، طراحان و کاربران می‌توانند فضای خود را هر طور که بخواهند سازماندهی کنند، به خصوص اگر با فضای داخلی در مقیاس کوچک سروکار دارند. دیوارهای کمتر به معنای متراژ مربع بیشتر است. پلان‌های باز همچنین به نور طبیعی اجازه می‌دهد تا به فضاهای بیشتری در داخل نفوذ کند و در مصرف انرژی و هزینه روشنایی مصنوعی و گرمایش صرفه جویی می‌کند. برای والدینی که بچه‌های کوچک دارند، این فضاهای داخلی قابلیت دسترسی بصری و شنیداری را ارائه می‌دهند تا همیشه در نزدیکی فرزندانشان باشند. یکی دیگر از مزایای طرح باز این است که تعامل بین کاربران فضا را ارتقا می‌دهد.

معایب پلان باز

از سوی دیگر، بسیاری از طراحان داخلی، منتقدان معماری، والدین و کارمندان ادارات معتقدند که زمان پایان دادن به ظلم و ستم طراحی داخلی با مفهوم پلان‌ باز فرا رسیده‌است. ثابت شده‌است که این چیدمان در فضاهای اداری به جای مفید بودن، مضر هستند. همراه با حواس پرتی مداوم بصری و صوتی (صحبت‌های جانبی، زنگ تلفن، صدای چاپگرها، دستگاه‌ قهوه‌ساز و غیره)، کارمندانی که در فضاهای باز کار می‌کنند سطوح بالاتری از استرس، کاهش‌ بهره‌وری، سطوح پایین‌تر تمرکز و بیماری بیشتر را تجربه می‌کنند. حریم خصوصی و محرمانگی زمانی که میزهای اداری به صورت باز و بدون هیچ گونه دیوار یا پارتیشن اطراف قرار می‌گیرند، وجود ندارد. در معماری مسکونی، بسیاری از مردم شکایت کرده‌اند که از بین بردن موانع بین آشپزخانه و اتاق نشیمن، بو و سر و صدایی که از آشپزخانه می‌آید، بدون در نظر گرفتن هواکش، به مناطق تمیزتر و آرام‌تر داخل خانه نشت می‌کند. برای تطبیق مفهوم پلان باز در خانه‌های بزرگتر، یک فضای بسته به نام “آشپزخانه کثیف” در کنار آشپزخانه اضافه شده‌است که شامل وسایلی است که صدا و بو را منتشر می‌کند (راه حلی نه چندان مقرون به صرفه). مسئله حریم خصوصی که قبلاً در فضاهای اداری ذکر شد در خانه‌ها نیز مشاهده می‌شود و در طول همه گیری به طور غیر منتظره‌ایی برجسته شد.
بنابراین طراحی پلان باز امروز چگونه به نظر می‌رسد؟ و معماران برای اطمینان از یک فضای کارآمد و همه کاره با حفظ حریم خصوصی چه می‌کنند؟ در ادامه نگاهی می‌اندازیم به چند نمونه که معماران چگونه این چالش‌ها را پاسخ گفته‌اند.